ابن اعثم کوفی

اَحمد بن اَعْثَم کوفی (درگذشت: بعد از ۳۲۰ق)، معروف به ابن اَعثَم کوفی، مؤلف کتاب تاریخی الفُتوح است. از جمله مطالب این کتاب، وقایع کربلا ازابتدا تا قیام مختار است. وی از تاریخ‌نگاران قرن سوم و چهارم بوده و در زمان حکومت عباسیان زندگی می‌کرده است. درشیعه یا سنی بودن او اختلاف وجود دارد.

زندگی‌نامه

نام کامل ابن اعثم «احمد بن اعثم بن نذیر بن حباب بن کعب ازدی کوفی» است. برخی نیز معتقدند اسم او محمد بوده است. از تاریخ تولد، شرح حال زندگی، اساتید و شاگردان ابن اعثم اطلاعاتی وجود ندارد. کنیه او ابومحمد و اهل کوفه و قبیله ازد است. وی دوران حکومت شش حاکم عباسی از جمله المعتضد، المتکفی بالله، المقتدر و الراضی بالله را درک کرده است.

به باور برخی، ابن اعثم در سال ۳۱۴ق درگذشته است. برخی دیگر با استناد به اینکه وی تاریخ دوران حکومت مقتدر عباسی را هم نوشته، درگذشتش را پس از ۳۲۰ قمری دانسته‌اند.

مذهب

برخی از علمای شیعه مانند آقا بزرگ تهرانی و سید محسن امین عاملی اعتقاد به شیعه بودن او دارند اما عده‌ای دیگر مانند مامقامی و علامه مجلسی او را سنی‌مذهب دانسته‌اند. قاضی نورالله شوشتری نیز او را شافعی می‌داند. به باور علمای اهل سنت ابن اعثم شیعه بوده و نزد اصحاب حدیث ضعیف است. و او را قصه‌سرا و افسانه‌سرا می‌دانند.

برخی از محققان، با استناد به مدح و تمجید وی از عمر و ابوبکر او را سنی می‌دانند.

آثار

کتاب‌های الفتوح، التاریخ، المألوفه و اَخبارُ الدّولَةِ الْعَبّاسیة منسوب به ابن اعثم است. الفتوح تنها کتابی است که از وی در دسترس قرار دارد. این کتاب وقایع صدراسلام تا زمان مقتدر عباسی را بیان کرده است. همچنین وقایع کربلا را از ابتدا تا قیام مختار در یک جلد به نگارش درآورده است.

پانویس

منابع

• آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه، قم، موسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
• امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعاریف للمطبوعات،، ۱۴۱۹ق.
• حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۹ق.
• سهمی، حمزةبن یوسف، تاریخ جرجان، بیروت، طبعة الرابعه، ۱۴۰۷ق.
• شوشتری،نورالله، مجالس المؤمنین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۵ش.
• صفری فروشانی، نعمت الله،و علی توحیدی، «نقد و ارزیابی کتاب«الفتوح بارویکرد به حادثه کربلا»، در تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، قم، موسسه امام خمینی، پاییز۱۳۸۸ش.
• عرفان، امیر محسن، «بازشناسی ابن اعثم کوفی و کتاب الفتوح وی»، در فصلنامه سخن تاریخ، قم، شماره ۱۱، زمستان ۱۳۸۹ش.
• بهرامیان، علی، «اخبار دولة العباسیة»، در دانشنامه بزرگ اسلامی، تهران، موسسه فرهنگی حیان، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.

پیوند به بیرون

• .